Dordrecht in de oorlog

Een collectie van historische items van de tweede wereldoorlog in Dordrecht.

Collaboratie en de NSB in Dordrecht. 

Zoals ook elders in het land waren er ook in Dordrecht collaborateurs en NSB'ers. Maar de NSB was ook voor de oorlog al actief in Dordrecht. Sinds 1934 was Dordrecht een zelfstandige kring binnen de NSB welke steeds groter werd. De beweging werd opgericht door Anton Mussert en Kees van Geelkerken, had zijn standplaats in Utrecht en was fascistisch van karakter. Het was een kleine beweging die al snel veel groter werd, want al in december 1933 had de beweging ruim 22000 leden. Bij de provinciale staten verkiezingen wist de NSB 8% van de stemmen te winnen waardoor zij de vijfde partij van Nederland werd. Deze grote groei zorgde er dus voor dat er ook in Dordrecht een kring werd opgericht. Het kringhuis van de NSB bevond zich in de Wijnstraat 1 tegenover de Nieuwbrug ( huidige nummers 147 t/m 151 ). Hier zat het kringhuis gevestigd tot de zomer van 1942, waarna het verhuisde naar de hoek van de Johan en Cornelis de Wittstraat. Na de Duitse inval groeide de NSB weer sterk en werd ook de invloed van de NSB groter. Mussert werd in 1942 door de bezetter erkend als leider van het Nederlandse volk en ondanks het feit dat hij niet direct antisemitisch was ingesteld collaboreerde hij actief met de vijand en zo ook zijn partij. Ook in Dordrecht nam de invloed van de NSB gedurende de oorlog toe. Burgemeester Bleeker die in mei 1940 nog gewond raakte, toen hij dapper een gewonde wilde redden, werd vervangen door een NSB burgemeester. Dit was Dhr. J.G. van Houten. Bleeker weigerde een lijst te leveren van mensen die in aanmerking kwamen voor arbeidseinsatz in Duitsland. Hij werd hierom vervangen door de NSB'er van Houten. Tijdens de bevrijding werd burgemeester Bleeker weer aangesteld als burgemeester van Dordrecht en werden NSB leden en andere collaborateurs opgepakt door leden van de Binnenlandse Strijdkrachten. Zij werden geïnterneerd in de Benthienkazerne. *1 *2

NSB documenten - archief Utrecht. 

Collaboratie en de NSB in Dordrecht tijdens de tweede wereldoorlog.

De documenten links in beeld komen uit het NSB archief in Utrecht. Daar was het hoofdkwartier gevestigd. Het hoofdkwartier had een eigen afdeling Pers waar de Dienst Centrale Documentatie onder viel. De meeste documenten zijn nog van voor de oorlog, toen het kringhuis te Dordrecht nog in de Wijnstraat gevestigd was. Maar een ander deel van de documenten is van tijdens de oorlog. Waaronder ook de zeldzame documenten van de NSDAP in Nederland. Eén van de documentdelen van voor de oorlog gaat over de mishandeling van Dhr. Stam en zijn vrouw, beiden lid van de NSB en wonende aan de Wijnstraat. Beiden personen werden volgens de NSB documentatie slachtoffer van een vechtpartij met aanhangers van de C.P.H. ( Communistische Partij Holland ) De documenten doen verslag van het voorval en uit een brief van 8 juli 1935 van de kringleider van Dordrecht blijkt dat het gezin Stam op financiële steun kon rekenen van de NSB.

Ook zit er een map bij met documenten over de Dordtse gebroeders Christiaan en Pieter van Dijk, die tijdens de meidagen van 1940 werden doodgeschoten door Nederlandse militairen van het 2e Regiment Wielrijders. Christiaan was lid van de NSB, zijn broer niet. Veel van de gebeurtenissen omtrent dit voorval zijn op de dag van vandaag nog steeds onduidelijk maar op enig moment zijn de beide broers gearresteerd omdat zij ervan verdacht waren op Hollandse militairen geschoten te hebben. Zij werden zonder vorm van proces doodgeschoten en hun lichamen werden in de Merwede gegooid.
Na de meidagen werd er een proces bij het Vredesgerechtshof gehouden( Een Nationaal Socialistisch juridisch orgaan van karakter ) waarbij de overste Mijsberg twaalf jaar gevangenisstraf kreeg. Een soldaat van het K.R.A. kreeg vier jaar celstraf wegens het plegen van meineed. Hoewel het een NSB gezinde rechtbank was die tot rechtsgang en veroordeling overging en men dus mag aannemen dat het oordeel van de rechtbank op z'n minst gekleurd moet zijn geweest, kan men wel stellen dat het onrechtmatig is geweest om de beide broers zonder enig vorm van proces te arresteren en executeren. De gebeurtenissen hebben in ieder geval tot op de dag van vandaag maar weinig aandacht gekregen van onafhankelijke onderzoekers. De documenten zijn een onderdeel van het verhaal. *3 *4

Documenten NSB archief-  mishandeling NSB gezin Stam. 

Documenten NSB archief - Gebroeders van Dijk. 

NSDAP documenten Dordrecht 1943-1944. 
Ook de NSDAP had een Ortsgruppe in Dordrecht. Het kantoor was gevestigd aan de Vest nr. 3. Dhr. Sonnenschein was de vertegenwoordiger van de Ortsgruppeführer hier in Dordrecht. *5 Bij het kantoor kon men zich onder andere aanmelden voor de Waffen-SS maar de Ortsgruppe hield zich ook bezig met bestuurlijke taken. De documenten hieronder zijn leverantiedocumenten voor kolen en eibriketten, geleverd door A. Kolbach uit Gorinchem. De documenten zijn ondertekend door F. Sonnenschein en voorzien van een stempel van de Arbeitsbereich der NSDAP in den Niederlanden - Ortsgruppe Dordrecht. Het zijn interessante documenten in het opzicht dat ze goed bewaard zijn gebleven en niet vaak gezien zijn. 

 
Fotoserie bezoek Anton Mussert aan Dordrecht. 
De onderstaande fotoserie is vermoedelijk gemaakt op zaterdag 7 juni 1941 toen Anton Mussert, de leider van de NSB een bezoek bracht aan Zwijndrecht en Dordrecht. De dag eindigde met een "kameraadschapsavond" in het Kunstmin. De foto's die u hier ziet zijn allen gemaakt in het Kunstmin en zijn niet eerder gepubliceerd. Op de eerste foto is Anton Mussert te zien op de Sint Jorisstraat in Dordrecht. Hij kijkt naar opgestelde kinderen van de Jeugdstorm, daarachter staan WA mannen. Rechts het gebouw van Kunstmin. Op de overige foto's zien we toespraak van Mussert in gebouw Kunstmin.  *6


Foto Anton Mussert in Zwijndrecht, 

De onderstaande foto is een zeldzame opname van NSB leider Anton Mussert in Zwijndrecht. De foto is op dezelfde dag gemaakt als de foto's hierboven. op die dag bezocht Mussert zowel Dordrecht als Zwijndrecht. 

NSB leider Anton Mussert in Zwijndrecht op 7 juni 1941 tijdens de tweede wereldoorlog.


Foto's Ernst Voorhoeve in Dordrecht.
 
Op de onderstaande foto's is Ernst Voorhoeve te zien op bij het viaduct op de Rijksstraatweg. Ernst Voorhoeve was oorspronkelijk geen NSB'er. Hij werd geboren in Rotterdam en was beeldhouwer. Hij was de leider van de Nederlandse tak van de fascistische stroming Verdinaso ( Verbond van Dietsche Nationalisten ) en ging daarmee op in de NSB toen de Duitsers alle andere fascistische partijen daartoe dwongen. In maart 1941 werd hij propagandaleider van de NSB. Een jaar later vocht hij in Rusland. Naar de mening van de Duitsers had hij een te Nederlands standpunt binnen de SS en NSB wat leidde tot zijn ontslag in 1943. Hij bleef de rest van de oorlog burger en werd na de oorlog veroordeeld tot 11 jaar gevangenisstraf vanwege zijn collaboratieverleden. Mogelijk zijn de foto's op dezelfde dag gemaakt als de foto's hierboven. *7

 
NSB archiefkaarten over gebeurtenissen in de regio Dordrecht. 
De onderstaande documenten zijn archiefkaartjes uit het NSB archief. De kaartjes zijn een registratie van gebeurtenissen in Nederland. De kaarten hieronder zijn registraties van een overval op een radio-opslagplaats in Dubbeldam, een overlijdensgeval in Sliedrecht en een overval op het gemeentehuis in Zwijndrecht. 


Bon voor complete jaargang van het NSB fotonieuws. 
Hieronder ziet u een bon uit de administratie van de NSB in Utrecht voor een hele jaargang van het NSB fotonieuws jaar 1942. De pakbon is geadministreerd aan een mevrouw wonende op de Oranjelaan in Dordrecht. Fotonieuws was een NSB tijdschrift en een vorm van propagandaverspreiding. 


NSB lidmaatschapskaarten. 
Hieronder ziet u een tweetal NSB lidmaatschapskaarten uitgereikt aan een vrouwelijk lid van de NSB in Dordrecht, wonende aan de singel 120. Het gaat om een lidmaatschapskaart van 1942 en van 1943/1944. In het eerste boekje zitten contributiezegels ingeplakt voor het jaar 1942. De contributie bedroeg 0.50 cent per jaar. In het tweede boekje zitten nog diverse NSB zegels van het jaar 1943 die 1 gulden kostten. 


NSB archief documenten. 
Hieronder ziet u drie bladen uit het NSB archief. In dit archief werden overvallen en andere illegale praktijken van het verzet in bijgehouden. Deze rapportages gaan over een overval op het gemeentelijk Elektriciteitsbedrijf in Dordrecht, een overval op het raadhuis van Zwijndrecht en een overval op een bewaakt schoollokaal in Dubbeldam. 


©2017-2024 :Https://www.Dordrechtindeoorlog.nl: (Op de content op deze website berust auteursrecht: Deze content mag niet worden gedeeld, gedupliceerd of gepubliceerd zonder nadrukkelijke toestemming van de auteur van deze website. Voor verzoeken hieromtrent kunt u zich richten tot : Info@Dordrechtindeoorlog.nl of kijken op : www.Dordrechtindeoorlog.nl - Gebruiksvoorwaarden websitecontent).

*1 Bron: www.geschiedenisvanzuidholland.nl/NSB-Zuid-Holland 
*2 Bron: Het boek: Dordrecht 40-45 - Wim van Wijk

De volgende twee bronnen zijn van een discussiegroepen op de website www.Grebbeberg.nl. Hoewel er niet overal officiële bronvermeldingen worden genoemd en het dus voornamelijk om meningen gaat, vindt u er wel informatie over de gebroeders van Dijk en daarom worden ze hier vermeld: 
*3 www.Grebbeberg.nl/forum2554. 
*4 www.Grebberberg.nl/forum7884

*5 Bron: Het boek Geschiedenis van Dordrecht 1813 tot 2000 - Pim Kooij en Vincent Sleebe.
*6 Bron: Het boek Dordrecht 40-45 - Wim van Wijk. 
*7 Bron: www.allentegenallen.nl/ErnstVoorhoeve



E-mailen
Map
Info